Samobójstwo – przyczyny, zwiastuny, możliwość pomocy

   Według WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) co roku życie odbiera sobie około 800 000 ludzi, najczęściej samobójstwa popełniają osoby w wieku 15-29 lat. Niestety coraz częściej odnotowywane są również samobójstwa wśród dzieci. Myśli samobójcze mogą pojawić się u każdego, dotykają zarówno gwiazdy wielkiego ekranu, muzyków, ale również osoby bardziej anonimowe jak ktoś z naszego bliskiego otoczenia. Światowa Organizacja Zdrowia samobójstwo określa jako akt o skutku śmiertelnym, który został przez samobójcę zaplanowany i wykonany „ze świadomością i oczekiwaniem tego skutku “, czyli taka osoba wie, że jej zachowania mogą doprowadzić do jej śmierci. Badania jednak wskazują na to, że osoba z myślami samobójczymi przed podjęciem próby odebrania sobie życia informuje swoje otoczenie o takich zamiarach.

  Zanim ktoś podejmie decyzje o próbie samobójczej stopniowo przechodzi przez różne stany psychiczne. Jednym z pierwszych jest poczucie, że znaleźliśmy się bez wyjścia, uczucie bezradności czy bezsilności. Uczucia te zawężają perspektywę przez co osoba w stanie przedsamobójczym przestaje dostrzegać inne możliwości rozwiązania danej sytuacji. Pojawia się poczucie powtarzalności przeżyć – dni zlewają się w jedną całość. Osoba, u której pojawiają się myśli o odebraniu sobie życia zaczyna zaniedbywać relacje, czuje się osamotniona i niezrozumiana, jej poczucie wartości spada, a rzeczy dotąd ważne przestają mieć znaczenie.

   Decyzja o samobójstwie dojrzewa w osobie potrzebującej pomocy, dlatego ważne jest, aby dostrzec, kiedy odbywa się cały proces i zareagować jak najszybciej. Istnieje również pojęcie zachowań samobójczych są one uważane za autodestrukcyjne oraz są aktem autoagresji, zaliczamy do nich:

• Pośrednie zachowania – celowe i świadome narażanie siebie na niebezpieczeństwa, np. uprawianie sportów ekstremalnych

• Pośrednie myśli o śmierci

Kojarzy się to nam automatycznie z depresją, jednak nie tylko wtedy pojawiają się myśli lub nawet próby samobójcze. Najbardziej zagrożoną grupą są osoby, które:

• w przeszłości podejmowały próbę samobójczą,

• miały myśli samobójcze

• w ich rodzinie lub ich bliskim otoczeniu były osoby, które popełniły samobójstwo

• chorują na różnego rodzaju zaburzenia psychiczne (depresja, schizofrenia, zaburzenia osobowości, uzależnienie)

• osoby przewlekle i nieuleczalnie chore (przebiegające z bólem, nowotwory, choroby upośledzające sprawność fizyczną, okaleczające, wiążące się z koniecznością przyjmowania dużej ilości leków)

• traumatyczne wydarzenia

• różnego rodzaju wydarzenia życiowe takie jak: żałoba, osierocenie, problemy małżeńskie (brak stabilności, poczucia bezpieczeństwa w związku, separacja czy rozwód), frustracje związane z pracą lub szkołą, konflikt z rodzicami lub dziećmi, problemy mieszkaniowe, problemy prawne, izolacja społeczna, osamotnienie, bycie ofiarą przemocy, nadużycia,

• Osoby starsze w szczególności samotne i cierpiące na różne choroby

• osoby znajdujące się w trudnej sytuacji socjalnej, w szczególności w przypadku nagłego pogorszenia się warunków finansowych

• Osoby w okresie dorastania (adolescencji) i młodzi dorośli (u młodych osób zawód miłosny, niemożność sprostania wymaganiom rodziców, niechciana ciąża)

• Grupy, które są nieakceptowane, odrzucane przez społeczeństwo, np. osoby prześladowane z przyczyn rasowych czy religijnych, kryminaliści, osoby o odmiennej orientacji seksualnej, osoby uzależnione,0 wrażliwi będą na różne symptomy u innych, ale również o samych siebie.

Co sami możemy zrobić, jeśli zauważymy niepokojące sygnały u kogoś nam bliskiego?

Najważniejsze jest okazanie troski oraz zrozumienia. Osoby będące w stanie przedsuicydalnym czują się bardzo często osamotnione oraz niezrozumiane, dlatego tak ważne jest okazywanie im wsparcia, pozwolenie, aby dostrzegły, że nie są sami ze swoimi problemami, a świadomość bycia ważnym da im powód do pozostania wśród bliskich. Pomocne będzie rozmawianie oraz słuchanie potrzebującego to sprawi, że poczuje się zrozumiany. Nie wolno kłócić się, reagować oburzeniem czy dawać rad. Empatia jest w tej sytuacji kluczowa – bez tego, nie będziemy w stanie pomóc drugiemu człowiekowi.

Dawanie nadziei w tym przypadku nie będzie błędem. Osoba z myślami samobójczymi właśnie ją straciła, dlatego zaczęła myśleć o śmierci jak o wyjściu z beznadziejnej sytuacji. Zapewnienia, że cały ból może przeminąć, a jego stan nie musi ciągle trwać.

Formą wsparcia dla osoby zagrożonej samobójstwem jest zaprowadzenie jej do specjalisty, który poprzez interwencję kryzysową (https://psycholog-ms.pl/interwencja-kryzysowa/) będzie w stanie udzielić jej dodatkowej pomocy. Osoby suicydalne nie wierzą w to, że ktoś chce im pomóc, dlatego powinno się ciągle im o tym przypominać, komunikaty wprost takie jak „zadzwoń do mnie jak będziesz czegoś potrzebować”, ale również samemu inicjować ten kontakt może stopniowo odciągać myśli o odebraniu sobie życia. Ważne jest, aby zaopiekować się taką osobą w 100%, warto rozważyć usunięcie niebezpiecznych przedmiotów z domu, a leki dawkować samemu, aby uniemożliwić również przedawkowanie.

Pomoc osobie suicydalnej jest niezwykle ciężka dla bliskich, zwłaszcza jest obciążająca psychicznie, dlatego powinno zadbać się również o siebie samego. Jeśli jako bliski kogoś z myślami samobójczymi czujesz się przytłoczony również możesz zgłosić się po pomoc i skorzystać ze wsparcia psychologicznego.

Artykuł powstał we współpracy z Gabinetem Psychologicznym Empatio z Wrocławia oferującym min. pomoc psychologiczną.