Każdy potrzebujący otrzyma nieodpłatną pomoc prawną

Intencją tych przepisów jest zwiększenie dostępności do nieodpłatnej pomocy prawnej, ale też edukacja prawna społeczeństwa. – Dotychczas katalog osób, które mogły korzystać z bezpłatnej pomocy prawnej był katalogiem zamkniętym, gdyż ustawa dokładnie określała, kto może korzystać z takiej pomocy – powiedział prezydent. - Nowa ustawa to zmienia. Nieodpłatną pomoc prawną otrzyma każdy, kto takiej pomocy będzie potrzebował – dodał.

Nowelizacja wprowadziła nową kategorię pomocy: nieodpłatne poradnictwo obywatelskie. - To więcej niż tylko nieodpłatna pomoc prawna. To pomoc osobom, które znajdą się w trudnej sytuacji życiowej, które są nieporadne i nie potrafią sobie poradzić z rozwiązaniem swoich życiowych problemów - powiedział Duda. Za takie problemy prezydent uważa zadłużenie, sprawy mieszkaniowe, czy zabezpieczenie społeczne. Chce on, żeby w ramach poradnictwa obywatelskiego można było liczyć na to, że „otrzyma się z jednej strony przystępną, zrozumiałą dla zwykłego obywatela podstawową poradę prawną oraz możliwość pomocy w załatwieniu czynności urzędowych czy w rozwiązaniu pewnych problemów”. Do nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego zostały też zaliczone nieodpłatne mediacje, głównie dotyczące „rozwiązywania sporów w sposób pozasądowy, pozaprocesowy”. - To umożliwi również odciążenie sądów, bo przecież nie każda sprawa musi trafić na wokandę. Wiele z nich można rozwiązać właśnie przez mediację - powiedział Duda. Jego zdaniem wykorzystanie tego instrumentu może być szczególnie przydatne w sprawach rodzinnych, dotyczących np. opieki nad dziećmi.

- Punkty, w których będzie świadczone bezpłatne poradnictwo obywatelskie będą prowadziły organizacje pozarządowe, a finansować je będzie budżet państwa – poinformował prezydent. – Te organizacje, które zechcą prowadzić takie punkty będą musiały stanąć do konkursów ogłaszanych przez samorządy lokalne - dodał. Wyraził też nadzieję, że zainteresowanie tą działalnością będzie spore.

Takie poradnictwo obywatelskie istnieje od wielu lat, ale dotychczas działało na innych zasadach. – Teraz środki finansowe z budżetu państwa będą kierowane wprost na takie właśnie poradnictwo, a więc będzie ono expresis verbis finansowane ze środków publicznych, a jeśli tak, to musi być pod pewną kontrolą i reglamentacją - powiedział Duda. - Dlatego będą ogłaszane konkursy, a zgłaszające się podmioty będą weryfikowane. Trzeba będzie się upewnić, że mają odpowiednich fachowców, którzy takich porad mogą udzielać i oczywiście będzie sformalizowana również kategoria doradców obywatelskich – wyjaśnił prezydent.

Doradcy będą musieli ukończyć odpowiednie kursy w zakresie porad obywatelskich. Będą też musieli uczestniczyć w kursach doszkalających prowadzonych przez organizacje pozarządowe.
Prezydent uważa, że „rozwijające się, nowoczesne państwo, w którym naprawdę budowane jest społeczeństwo obywatelskie” musi angażować się w bezpłatną pomoc prawną „głównie właśnie przez organizacje pozarządowe. I bardzo dobrze, że dzięki nowelizacji „ta działalność teraz będzie mogła być jeszcze lepiej finansowania ze środków publicznych”.

Jednak nowela wprowadziła też pewne ograniczenia związane ze świadczeniem darmowych porad. Nie będą mogły z nich skorzystać np. osoby, które prowadzą działalność gospodarczą z wyjątkiem porad na temat otwarcia firmy. O darmową pomoc prawną nie będzie też mogła zwrócić się osoba, której sprawa jest już na etapie trwającego postępowania np. przed organami administracji publicznej, sądami powszechnymi, administracyjnymi albo Sądem Najwyższym, bo w takich przypadkach pomoc prawna świadczona jest z urzędu. – We wszystkich innych przypadkach można na nieodpłatną pomoc liczyć i to nawet w szerszym zakresie niż dotychczas, bo nie będą to wyłączone porady z zakresu prawa handlowego, celnego czy prawa dewizowego, których do tej pory nie było - podkreślił Duda. Jego zdaniem ta nowelizacja umożliwi zakończenie pewnego etapu tworzenia w Polsce przyjaznego państwa.

Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej została uchwalona w sierpniu 2015 r. Autorem obecnej nowelizacji jest prezydent Duda, który mniej więcej rok temu złożył ją w Sejmie. Nowelizacja wprowadziła nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, obejmujące działania dostosowane do sytuacji danej osoby, które będą służyły zwiększeniu świadomości o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia jej w samodzielnym rozwiązywaniu problemu. Natomiast nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje przede wszystkim porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie będzie też polegało na nieodpłatnej mediacji, która jest jedną z form nieodpłatnej pomocy prawnej na etapie przedsądowym.