ESG, co to znaczy i kogo dotyczy

ESG, czym jest i kogo dotyczy

ESG to kwestie, które mają rosnące znaczenie dla biznesu i inwestycji. Dyrektywa CSRD weszła w życie w styczniu 2023 r., jednak jeszcze niewiele firm rozpoczęło przygotowania do jej wdrożenia. Warto jednak przyjrzeć się nowym wymogom, aby w strategii firmy uwzględnić cele zgodne z zasadami odpowiedzialności środowiskowej, społecznej i zarządzania. Wdrażanie najlepszych praktyk w zakresie ESG to już nie tylko wybór dla środowiskowo zaangażowanych przedsiębiorstw, ale wymóg regulacyjny i rynkowy dotyczący w zasadzie wszystkich. Wyzwania są duże, ale i szanse na wywieranie pozytywnego wpływu na społeczeństwo, lokalne społeczności czy środowisko, a ostatecznie na zrównoważony rozwój biznesu także są olbrzymie.

Co oznacza ESG?

ESG to skrót od angielskich słów Environment, Social, Governance, czyli dotyczy kwestii środowiskowych, społecznych i zarządczych (tzw. ład korporacyjny). Dlaczego jest to ważny temat? Otóż Unia Europejska wyznaczyła określone cele klimatyczne – zmniejszenie emisji o co najmniej 55% do roku 2030 w stosunku do roku bazowego, tj. roku 1990. Kolejnym celem UE jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do roku 2050. Aby cele te były możliwe do osiągnięcia, konieczna jest transformacja, w ramach której do działania zobowiązane będą wszystkie sektory gospodarki. Transformacja ta ma być społecznie sprawiedliwa i zrównoważona, a jednocześnie ma pozwolić na zachowanie konkurencyjności firm z UE. W tym celu Unia Europejska wydała szereg aktów prawnych, w tym kluczową dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, czyli tzw. dyrektywę CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), która weszła w życie 5.01.2023 r. ESG to jednak nie tylko sama dyrektywa, ale także szereg aktów delegowanych. W przedzieraniu się przez gąszcz nowych przepisów warto skorzystać więc z pomocy specjalizującego się w tej tematyce prawnika.

Jakie obowiązki nakłada dyrektywa?

Dyrektywa wprowadza obowiązek uwzględnienia w sprawozdaniu z działalności firmy m.in. wielu wskaźników i specyficznych informacji niezbędnych do zrozumienia wpływu firmy na zagadnienia związane ze zrównoważonym rozwojem oraz tego jak te zagadnienia wpływają na rozwój, wyniki i sytuację danej firmy. Obowiązek raportowania kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem dotyczy określonych przedsiębiorstw, ale wpływa także na te firmy, których obowiązek sprawozdawczości bezpośrednio nie dotyczy.

Kogo dotyczy obowiązek raportowania?

Dyrektywa wskazuje, że obejmuje on:

• duże jednostki tj. jednostki, które spełniają dwa z trzech warunków: (i) średnioroczne zatrudnienie powyżej 250 pracowników, (ii) suma bilansowa powyżej 20 mln EUR, (iii) przychody netto ze sprzedaży przekraczają 40 mln euro; z tej grupy w pierwszej kolejności obowiązek raportowania będzie dotyczył tylko największych giełdowych przedsiębiorstw, tj. tych, które zatrudniają powyżej 500 pracowników - będą one składały sprawozdania już w 2025 r. za rok 2024, pozostałe duże jednostki będą raportować za rok 2025, tj. w 2026 r.

• średnie jednostki zainteresowania publicznego (giełdowe) tj. jednostki, które nie przekraczają dwóch z trzech następujących limitów: (i) średnioroczne zatrudnienie nie przekracza 250 pracowników, (ii) suma bilansowa nie przekracza 20 mln EUR, (iii) przychody netto ze sprzedaży nie przekraczają 40 mln EUR;

• małe jednostki zainteresowania publicznego (giełdowe), tj. jednostki, które nie przekraczają dwóch z trzech następujących limitów: (i) średnioroczne zatrudnienie nie przekracza 50 pracowników, (ii) suma bilansowa nie przekracza 4 mln EUR, (iii) przychody netto ze sprzedaży nie przekraczają 8 mln EUR;

Dla małych i średnich jednostek przewidziano więcej czasu na przygotowanie się do raportowania - powinny one rozpocząć raportowanie od 2027 roku za 2026 rok, mogą jednak odroczyć ten obowiązek do roku 2029, czyli pierwsze obowiązkowe raportowanie obejmie rok 2028;

Dyrektywa dodatkowo przewiduje, że obowiązkiem sprawozdawczości objęte są również jednostki z państw trzecich, które posiadają jednostkę zależną lub oddział na terytorium Unii. Próg obrotu netto w wysokości przekraczającej 40 mln EUR powinien więc być stosowany do oddziałów jednostek z państw trzecich, a progi decydujące o uznaniu za dużą jednostkę lub za małą, lub średnią jednostkę, których papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, z wyjątkiem mikrojednostek, powinien być stosowany do jednostek zależnych jednostek z państw trzecich.

Dyrektywa nie nakłada więc obowiązków w zakresie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju na małe i średnie przedsiębiorstwa nienotowane na giełdzie oraz na mikrojednostki, tj. takie jednostki, które nie przekraczają dwóch z trzech następujących limitów: (i) średnioroczne zatrudnienie nie przekracza 10 pracowników, (ii) suma bilansowa nie przekracza 350 tys. EUR (iii) przychody netto ze sprzedaży nie przekraczają 700 tys. EUR.

Czy to więc oznacza, że jest dużo czasu i można spać spokojnie? Zdecydowanie NIE. Informacje na temat zrównoważonego rozwoju, które będą podlegały raportowaniu, mają obejmować informacje na temat całego łańcucha wartości jednostki, tj. nie tylko jej własnych operacji, produktów i usług, ale także stosunków gospodarczych oraz łańcuchów dostaw. Dyrektywa CSRD wywiera więc pośredni wpływ także na przedsiębiorstwa pozostające w łańcuchu wartości podmiotów zobowiązanych do raportowania. Jednostki raportujące będą zatem wymagały od firm, z którymi współpracują (dostawców, usługodawców, odbiorców towarów lub usług) informacji, które muszą zostać ujęte w ich własnym sprawozdaniu. Przedsiębiorstwa zobowiązane do sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju będą zatem wprowadzały umowne mechanizmy obligujące kontrahentów do dostarczania wymaganych danych. Należy się spodziewać, że firmy, które nie będą mogły lub chciały współpracować na tej płaszczyźnie, niestety wypadną z obiegu. Mikroprzedsiębiorstwa, a także małe i średnie firmy nienotowane na giełdzie, które będą chciały zachować konkurencyjność na rynku, też będą musiały przygotować się do przekazywania odpowiednich informacji swoim większym kontrahentom. Zatem wyzwania związane z CSRD dotyczą w praktyce znaczącej części firm funkcjonujących na unijnym rynku.

Ujawnieniu w ramach sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju będą podlegały kwestie:

• środowiskowe

• społeczne

• pracownicze

• poszanowania praw człowieka

• przeciwdziałanie korupcji i łapownictwo.

Na koniec warto wspomnieć, że włożenie wysiłku w przygotowanie i wdrożenie w firmie regulacji w zakresie ESG może przynieść wiele korzyści. Pozwala m.in.:

• przygotować się przedsiębiorstwom na zmiany klimatu i inne zagrożenia społeczne i właściwie na nie reagować;

• zidentyfikować ryzyka i możliwości ich zmitygowania;

• stać się bardziej atrakcyjnym dla inwestorów;

• stać się bardziej konkurencyjnym na rynku;

• budować zaufanie kontrahentów i klientów;

• wyeliminować greenwashing.

Praktyka pokazuje, że przygotowanie do ESG wymaga sporej wiedzy, doświadczenia i czasu. W wielu przypadkach nie obędzie się bez profesjonalnego doradcy. Dobry i skuteczny prawnik, sprawnie poruszający się w zagadnieniach ESG i ich wpływu na biznes będzie nieodzownym wsparciem.